SPOTKANIA TEATRÓW JEDNEGO AKTORA 2011

45.WROCŁAWSKIE SPOTKANIA TEATRÓW JEDNEGO AKTORA
24-27.11.2011 r. Wrocław


LARYSA KADYROVA (Ukraina)

Tadeusz Różewicz
STARA KOBIETA WYSIADUJE

opracowanie tekstu i tłumaczenie na język ukraiński: Jaryna Senczyszyn
reżyseria: Zbigniew Chrzanowski
premiera: 23.09.2010

Aktorka Teatru Narodowego im. Iwana Franki w Kijowie, profesor Narodowej Akademii Muzycznej im. P. Czajkowskiego. Ukończyła studium dramatyczne przy teatrze іm. М. Zańkowieckiej. W latach 1963-1992 była aktorką Lwowskiego teatru im. М.Zańkowieckiej. Pracując w teatrze, jednocześnie uczęszczała na studia na wydziale historii sztuki Instytutu Artystycznego im. I. Riepina Leningradzkiej Akademii Sztuki oraz na studia na wydziale teatroznawstwa Kijowskiego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej im. I. Karpenko-Karogo, które ukończyła w 1981 roku. W roku 1993 została aktorką Narodowego Dramatycznego Teatru im. I.Franki oraz teatru „Suzirja”. Od 1993 roku jest prezydentem międzynarodowej organizacji dobroczynnej „Międzynarodowy Instytut Teatru” (Centrum ukraińskie). Uhonorowana tytułami: Zasłużonego Działacza Sztuki Republiki Autonomicznej Krym, Ludowego Artysty Ukrainy. Odznaczona premią im. M. Zańkowieckiej (1993) oraz Narodową premią im. Tarasa Szewczenki, najwyższą nagrodą Ukrainy. Dyrektor artystyczny festiwalu sztuki antycznej „Bosforskie agony” oraz ukraińskiego festiwalu dzieci i młodzieży „Szewczenko w moim sercu ”, dyrektor i kierownik artystyczny międzynarodowego festiwalu aktorek monodramów „Maria”, organizator oraz przewodnicząca jury ukraińskiego konkursu recytatorskiego poezji ukraińskiej i zagranicznej. Reprezentowała ukraińską sztukę teatralną na międzynarodowych festiwalach w Jordanii, Holandii, Pakistanie, Czechach, Francji, Niemczech, USA oraz innych krajach.
W spektaklu „na oczach widza harmonia zostaje zrujnowana nieodwracalnie. Spowiedź matki, w otwartości której, wydaje się, został ześrodkowany cały ból wszechświata, osiąga apogeum. I przed widzem - cierpiąca z powodu niesprawiedliwości losu, cierpiąca, że jest nierozumiana przez otoczenie, mała kobieta w siwej peruce i długiej białej koszuli, szczera jakby w ostatnich chwilach życia swego... Spektrum emocji jest najszersze! Spowiedź aktorki sięga szczytu tragizmu. Ujawnia cierpienie i siłę jednocześnie. Bohaterka, jak skazana, stoi pośród śmieci i podartych gazet, pozostając nieskazitelną. Jest gotowa znowu rodzić synów” (Ałła Pidłużna, „Dzień”, 10.10.2010 ).
„W pewnym momencie bohaterka staje przed widzem jako kobieta bez wieku, której tragicznie brakuje ciepła i miłości, Stopniowo, niczym pozbawiona liści główka kapusty, zrzuca patos, ubrania i perukę i zostaje sam na sam ze światem, tak jak jest - w koszuli, z chustą. Wtedy z jej zbolałych ust wybrzmiewa smutna historia matki obrażonej przez syna.
Głębia aktorskiego wcielenia Larysy Kadrowej przeraża. Gość festiwalu, dyrektor moskiewskiego międzynarodowego festiwalu „Teatr jednego aktora” Walery Khazanow, po spektaklu powiedział: „Zrozumiałem, że aktorka wynalazła jakiś nowy sposób istnienia na scenie. Należy jeszcze go pojąć i zbadać” (Tatiana Krop, „Demokratyczna Ukraina”, 30.09.2010).

Zbigniew Chrzanowski - absolwent slawistyki na Uniwersytecie Lwowskim i wydział reżyserii Wyższej Szkoły Teatralnej przy Teatrze im. Wachtangowa w Moskwie. W latach 1958-1966 pracował w Ośrodku Telewizji Lwowskiej jako redaktor i realizator programów filmowych, muzycznych i młodzieżowych. W 1966 r. został kierownikiem artystycznym Polskiego Teatru Ludowego Obwodowego Domu Nauczyciela we Lwowie. Jako reżyser współpracował również z Ukraińskim Teatrem Akademickim i Operą Lwowską. Od 1983 r. mieszka i pracuje w Polsce. Jako aktor i reżyser związany był z teatrami Szczecina, Wrocławia i Wałbrzycha, przygotowując również programy dla Ośrodków Telewizyjnych we Wrocławiu i Szczecinie. Od 1992 pracował w Przemyślu na stanowisku z-cy dyrektora Centrum Kulturalnego d/s artystycznych z siedzibą na Zamku Kazimierzowskim. Stale Współpracuje z Polskim Teatrem we Lwowie, pełniąc funkcję dyrektora artystycznego tej placówki.


TADEUSZ MALAK

W ŚRODKU ŻYCIA
na podstawie tekstów Tadeusza Różewicza
spektakl autorski


Rozpoczął swoją przyjaźń z teatrem jednego aktora we Wrocławiu jeszcze w ubiegłym tysiącleciu – w 1967 roku, kiedy to przyznano mu pierwszą nagrodę na OFTJA za jednoosobowy spektakl, przygotowany w oparciu o teksty Tadeusza Różewicza „W środku życia.”Okazało się, że był to początek trwającej do dziś ideowej więzi artystycznej Tadeusza Malaka ze środowiskiem ludzi skupionych wokół jednoosobowej teatralnej manifestacji aktorów... Przyjeżdżał do Wrocławia wiele razy, przywoził swoje propozycje aktorskie zbudowane z tekstów Zbigniewa Herberta („Obrona templariuszy” oraz „Zapasy Pana Cogito ze światem”), „Mały książę” - Saint-Exupéry' ego, „Tren andaluzyjski”(poezja hiszpańska).

Aktor, reżyser, autor scenariuszy, pedagog. Autor publikacji „Teatr jednego aktora - refleksje krytyczne” oraz kilkudziesięciu artykułów i rozpraw o teatrze i żywym słowie,wielokrotny juror oraz uczestnik i laureat festiwali teatrów jednego aktora.
Przygodę z aktorstwem zaczął od Teatru Rapsodycznego, w którym zajął miejsce szczególne i z którego wyniósł charakterystyczny styl gry aktorskiej, rozpoznawalny w tworzonym teatrze jednego aktora. W rodzimych teatrach – w Starym Teatrze, w Teatrze im. Juliusza Słowackiego i w Teatrze STU w Krakowie – podziwiany za intelektualną zadumę i precyzję podawanego słowa oraz konsekwentne opieranie się panującym modom. Zafascynowany poezją, zwłaszcza współczesną sięga często po twórczość Gałczyńskiego, Herberta i Różewicza, nadając jej kształt teatralny.
Tym samym tworzy teatr wymagający skupienia i zastanowienia. Ważną formą jego wypowiedzi artystycznej jest reżyseria, również w formach widowiskowych (Katedra na Wawelu, Collegium Maius, Kościół NMP w Krakowie, Sukiennice, Barbakan).
Wyznaje „Często teatr nie dawał mi szansy wypowiedzenia spraw naprawdę mnie zajmujących. Zacząłem pisać scenariusze,reżyserowałem,występowałem w swoich sztukach w teatrze, w telewizji, na estradzie...”.

Zbliża się kolejna rocznica zaistnienia wrocławskiego festiwalu teatru jednego aktora: 45 lat! Tadeusz Malak zwierza się, że różewiczowskie doświadczenia mogą stanowić aktualną inspiracje do dalszego ciągu rozważań o dzisiejszym „środku naszego życia..”

Spektakl Tadeusza Malaka „W środku życia” wg Tadeusza Różewicza, 23 listopada 2011 we wrocławskiej Piwnicy Świdnickiej, zainauguruje 45. jubileuszowe, międzynarodowe Wrocławskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora.


BIRUTĖ MAR (Litwa)

UNĖ
reżyseria: Birutė Mar
muzyka: Antanas Kucinskas
scenografia i kostiumy: Jolanta Rimkute, Dmitrij Matvejev
choreografia: Edita Stundyte
premiera: październik 2010
Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny.

Litewska aktorka, reżyserka, pisarka. W 1987 ukończyła szkołę muzyczną II stopnia im. J. Naujalisa w Kownie w klasie fortepianu. W latach 1988-93 studiowała w Petersburskim Instytucie Teatru, Muzyki i Kina (Rosja), kształciła się, w specjalnościach: aktorstwo teatru i kina; reżyser teatralny. Uczyła się również sztuki tradycyjnego teatru japońskiego, śpiewu i tańca w Tokio (Japonia). Od 1994 pracuje jako aktorka Litewskiego Narodowego Teatru Dramatycznego.
Występuje w produkcjach kinowych, tworzy autorskie projekty teatralne, taneczne i literackie. W 1996 razem z artystami o różnych preferencjach estetycznych założyła małą grupę teatralną, z którą pracuje nad eksperymentalnymi projektami, łącząc różnego rodzaju formy ekspresji: teatr, taniec, muzykę, literaturę, video. Szczególne miejsce w twórczości Birutė Mar zajmują monospektakle („Słowa na piasku” na podstawie „Szczęśliwych dni” S. Becketta, , 1998r.; „Kochanek” na podstawie M. Dür, 2001 r.; „Antygona” na podstawie Sofoklesa, 2003 r.; „Poetka” na motywach dziennika i poezji Salomei Nėris 2005 r.; „Unė“ na motywach dziennika aktorki Une Baye, 2010 r.). Przyniosły one aktorce międzynarodowy rozgłos. Prezentowane były na międzynarodowych festiwalach teatralnych w Europie, USA, Kolumbii, Meksyku, na Filipinach, Tajwanie, w Japonii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Jordanii, Izraelu, Maroku i Algierii; Artystka otrzymała wiele nagród międzynarodowych, uważana jest za jedną z ciekawszych artystek teatru jednego aktora w Europie. W Polsce poznaliśmy ją na WROSTJA w 2000 roku, później gościła u nas kilkakrotnie, prezentując swoje monodramy we Wrocławiu, Warszawie, Legnicy i Toruniu.
Spektakl „Unė” to jednoaktówka na podstawie dziennika Unė Baye-Babickaitė (1897-1961), aktorki, która była jedną z najbardziej kolorowych litewskich osobowości teatralnych ubiegłego wieku. Aktorka i reżyserka pojawiała się w hollywoodzkich filmach oraz na amerykańskich i paryskich scenach. Dziennik, napisany z subtelną ironią pomiędzy 1930 a 1932 rokiem w blasku Paryża, daje impuls do wykreowania dramatycznego fragmentu o zabawnym, ulotnym, nieczułym i magicznym świecie teatru (który, kiedy dzieje się, niewiele zmienia). To również sprawdzian natury artysty - paradoks obejmujący osobę i jej maskę (w społeczeństwie i na scenie). Maska w życiu potrzebna jest by obronić swoją indywidualność, podczas gdy na scenie pozwala otworzyć się i stać się sobą.


MILKA ZIMKOVÁ (Słowacja)
SÓJKA

spektakl autorski
na podstawie opowiadania Milki Zimkovej „Sójka”
premiera: 1979

Aktorka i pisarka. Urodziła się w 1951 r. w Prešovie. Ukończyła Akademię Sztuki Dramatycznej w Bratysławie. Teatr jednego aktora, którym zajmuje się od 1976 roku, otworzył jej drogę do sukcesów teatralnych w kraju i zagranicą. Jako autorka scenariuszy filmowych „Grazing of horses on the black-pot” i „Horses on the blackpot” zdobywała nagrody w Czechosłowacji i na międzynarodowych festiwalach (m.in w Sain Etienne w 1996 r.).
W repertuarze ma 13 monodramów, 9 z nich zrealizowała na podstawie własnych tekstów. Występuje w całej Słowacji, przez 13 lat regularnie w praskiej Violi. Swoje spektakle prezentowała w Toruniu, Warszawie, Wrocławiu, Berlinie, Paryżu, Sztokholmie, Lozannie, Budapeszcie, Békéscsaba (Węgry), Sinteu (Rumunia), Hawana, Mobile (Alabama, USA), Sankt Petersburgu i Wołgogradzie.
„Kiedy rodził się mój teatr jednego aktora, początkowo nie miałam wyboru. W słowackiej twórczości dramatycznej niewielu pisarzy uprawiało ten gatunek sztuki. Zaliczyłam różne charaktery postaci: od narkomanki przez więzionego mężczyznę, młodą dziewczynę z problemami psychicznymi, kobietę ze wsi, niemal prostytutkę aż po intelektualistkę. Nie interesuje mnie aż tak bardzo, czy postać ma charakter tragiczny albo komiczny, ale raczej to, czy wypowiedź ideowa ma sens. Nie kryję się z tym, że ze wszystkich typów postaci najbliższy jest mi tragikomiczny. I to nie tylko w monodramach, ale też w moich opowiadaniach i scenariuszach filmowych. (...)
Teatr jednego aktora jest dla mnie wspaniałą szansą na spotkanie z widzami i spoglądanie im prosto w oczy. Jest to forma, w której nie sprawdzi się nawet najlepsza kreacja aktorska czy reżyserska, jeśli nie jest to co do joty przemyślana wypowiedź ideowa” (Milka Zimková).
„Sójka to tytuł opowiadania, a później monodramu, który w twórczości Milki Zimkovej należy do najważniejszych z punktu widzenia literackiego, aktorskiego czy teatralnego. Podstawą monodramu jest sonda psychiczna ciężko doświadczanej i chyba też psychicznie nadszarpniętej młodej bohaterki. Autorka rozwija swoją penetrację powoli, stopniowo odkrywając przed odbiorcą coraz bardziej skomplikowane meandry wewnętrzne duszy dziewczyny. Mistrzostwo Zimkovej polega na tym, że to ciągle pogłębiające się wglądanie w ukryty świat Sójki nie jawi się jako chwyt scenariuszowy, ale realnie odzwierciedla psychikę
dziewczyny delikatnej i jeszcze niedoświadczonej. Ona sama właściwie nie zdaje sobie sprawy ze wszystkich okoliczności, nie ma do nich dystansu, ale tkwi w samym centrum bagna relacji rodzinnych, które ją tłamszą i nie pozwalają się rozwijać. Jakby przy okazji Sójka mówi o swoich przeżyciach, uczuciach, o rozbitych małżeństwach dookoła, o zdradzie matki, zboczeniu seksualnym ojca, własnej niedojrzałości – aż na granicy zaburzeń psychicznych” (Miloš Mistrík).
Oryginalny tekst opowiadania „Sójka” (w języku polskim i słowackim) można przeczytać w publikacji z serii „Czarna książeczka z Hamletem” - „Milka Zimková. Aktorka słowacka” autorstwa Miloša Mistríka.